Inhoudsopgave
AI Act in de praktijk: wat moet je weten als marketeer?
AI speelt een cruciale rol in moderne marketingstrategieën. Van gepersonaliseerde advertenties tot het automatiseren van klantenservice: AI biedt ongekende mogelijkheden. Maar met de invoering van de AI Act veranderen de spelregels. Wat betekent dit concreet voor jou als marketeer? Hoe blijf je compliant zonder de voordelen van AI op te geven? In dit artikel zetten we alles op een rij.
Wat is de AI Act?
De AI Act is een nieuwe Europese wetgeving die regels stelt voor het gebruik van AI. Deze wetgeving, die in augustus 2024 is ingegaan, wordt in de loop van 2025 stapsgewijs ingevoerd. De AI Act heeft als doel om bedrijven, consumenten en overheden te beschermen tegen misbruik, fouten en risico’s die met AI gepaard gaan.
Voor marketeers is deze wetgeving vooral relevant omdat veel van de gebruikte tools en toepassingen onder de AI Act vallen. Denk hierbij aan tools voor contentcreatie, klantpersonalisatie en data-analyse.
Wat is het doel van de AI Act?
De AI Act richt zich op het waarborgen van:
- Transparantie: Gebruikers moeten weten wanneer AI wordt ingezet en hoe deze beslissingen worden genomen.
- Veiligheid: AI mag geen onbedoelde schade veroorzaken, zoals bias in algoritmes of datalekken.
- Eerlijkheid: Alle gebruikers, ongeacht achtergrond, moeten gelijk worden behandeld door AI-systemen.
Voor marketeers betekent dit dat je je AI-tools kritisch moet bekijken. Hoe worden deze tools ingezet? Welke data wordt gebruikt? En worden klanten op een eerlijke en veilige manier behandeld?
Hoe werkt de AI Act voor marketeers?
De AI Act introduceert verschillende verplichtingen voor organisaties die AI inzetten. Voor marketeers betekent dit dat je op onder andere de volgende drie belangrijke gebieden moet letten:
1. Contentcreatie
Bij het gebruik van AI-tools zoals ChatGPT of Midjourney voor het maken van content gelden deze verplichtingen:
- Wettelijk verplicht:
- Transparant zijn over het gebruik van AI bij het creëren van content
- Een duidelijke markering of watermerk toevoegen aan AI-gegenereerde beelden (deepfakes, manipulated media)
- Best practices:
- Gebruik heldere disclaimers bij AI-gegenereerde content (zie voorbeeld hieronder bij ‘Concrete voorbeelden AI Compliance’)
- Zorg voor menselijke controle op AI-gegenereerde output
- Documenteer je AI-processen voor interne kwaliteitscontrole.
2. Klantpersonalisatie
Voor AI-gedreven personalisatie gelden deze regels:
- Wettelijk verplicht (combinatie AI Act en AVG):
- Transparant zijn over het gebruik van AI voor personalisatie
- Een opt-out mogelijkheid bieden als AI wordt gebruikt voor gedragsbeïnvloeding
- Bij hoogrisico toepassingen: documentatie van het systeem en impact assessment
- Best practices:
- Bijhouden welke klantdata wordt gebruikt en waarom
- Regelmatig testen op ongewenste bias in je personalisatie-systemen.
3. Klantenservice
Voor AI in klantenservice (zoals chatbots) geldt:
- Wettelijk verplicht:
- Direct en duidelijk aangeven dat klanten met een AI-systeem communiceren
- Bij belangrijke dienstverlening: mogelijkheid bieden voor contact met een mens
- Best practices:
- Monitoren van AI-interacties voor kwaliteitsverbetering
- Duidelijke grenzen stellen aan wat de AI wel en niet mag doen
- Training van medewerkers in het gebruik van AI-systemen
Let op: de exacte verplichtingen hangen af van hoe je AI inzet en het risico-niveau van je toepassing. Bij hoogrisico toepassingen (bijvoorbeeld AI-systemen die belangrijke beslissingen nemen over klanten) gelden strengere eisen. Raadpleeg bij twijfel een juridisch expert die gespecialiseerd is in AI-wetgeving.
De vier risiconiveaus van de AI Act: wat betekenen ze voor marketeers?
De AI Act definieert vier niveaus van risico’s voor AI-systemen, elk met specifieke verplichtingen:
- Verboden AI-systemen (Unacceptable Risk):
AI-toepassingen die een ernstige bedreiging vormen voor de veiligheid, rechten of vrijheden van mensen, zoals massale biometrische surveillance of manipulatieve technieken, zijn volledig verboden. - Hoogrisico-AI (High Risk):
AI-systemen die worden gebruikt in kritieke sectoren zoals gezondheidszorg, rechtshandhaving of recruitment. Voor deze systemen gelden strenge eisen, waaronder risicobeoordelingen, transparantie en continue monitoring. - Beperkt risico-AI (Limited Risk):
AI-systemen met een lager risico, zoals chatbots, moeten voldoen aan transparantieverplichtingen. Gebruikers moeten weten dat ze met AI communiceren en hoe hun data wordt gebruikt. - Minimaal risico-AI (Minimal Risk):
Toepassingen zoals spamfilters of AI-tools voor entertainment vallen onder deze categorie en kennen geen specifieke wettelijke eisen, zolang ze geen onbedoelde schade veroorzaken.
Elke categorie vraagt om een andere mate van naleving en bewustzijn bij het gebruik van AI in marketing.
Wat kun je met AI onder de AI Act?
AI-tools blijven krachtig en efficiënt, zolang je ze op de juiste manier inzet. Denk aan:
- Content creatie: sneller schrijven, ontwerpen en personaliseren.
- Klantdata analyse: betere inzichten voor campagnes.
- Automatisering: tijdbesparing bij e-mail en social media.
Met de AI Act kun je deze voordelen behouden door compliant te blijven.
Concrete voorbeelden van AI Compliance
Voorbeeld 1: Social Media Post
❌ Fout: Een AI-gegenereerde afbeelding zonder markering plaatsen
✅ Goed: “[AI-generated image] Onze nieuwe zomercollectie, gestyled met behulp van AI en gecureerd door ons designteam.”
Voorbeeld 2: E-mail Marketing
❌ Fout: Volledig geautomatiseerde personalisatie zonder transparantie
✅ Goed: “Deze aanbevelingen zijn op maat gemaakt met behulp van AI, gebaseerd op je eerdere aankopen. Pas je voorkeuren aan in je profiel.”
Voorbeeld 3: Website personalisatie
❌ Fout: Stilzwijgend AI gebruiken voor prijsdifferentiatie
✅ Goed: Transparante prijsstrategie met uitleg over hoe prijzen tot stand komen
Wat is AI geletterdheid?
AI-geletterdheid verwijst naar het vermogen om kunstmatige intelligentie (AI) te begrijpen, ermee te werken en de impact ervan kritisch te beoordelen. Het is een essentiële vaardigheid voor marketeers in een wereld waarin AI steeds meer invloed heeft op ons dagelijks leven en werk.
Wat houdt AI-geletterdheid in?
- Basiskennis van AI:
- Weten wat AI is en hoe het werkt.
- Begrip van basisconcepten zoals machine learning, neurale netwerken en algoritmes.
- Kritisch denken:
- Inzicht in hoe AI beslissingen neemt en wat de beperkingen zijn.
- Begrijpen welke ethische en maatschappelijke vraagstukken spelen, zoals bias, privacy en transparantie.
- Praktische vaardigheden:
- Het effectief gebruiken van AI-tools in werk of studie.
- Weten hoe je prompts schrijft voor tools zoals ChatGPT of Midjourney.
- Impact begrijpen:
- Het kunnen inschatten van de invloed van AI op verschillende sectoren en beroepen.
- Weten hoe AI zich ontwikkelt en welke trends relevant zijn.
AI-geletterdheid: afgestemd op de rol van je medewerkers
De mate van AI-geletterdheid die nodig is, verschilt per functie. Een AI-gebruiker in een creatieve rol heeft andere kennis nodig dan iemand die AI inzet voor complexe analyses.
- Grafisch vormgever? Een basisniveau om AI-tools zoals MidJourney te begrijpen is vaak voldoende.
- Marketinganalist? Deze persoon moet AI-data-analyse kunnen uitvoeren en begrijpen hoe modellen voorspellingen maken.
- HR-professional? AI-kennis is nodig om sollicitanten eerlijk te screenen en bias te herkennen.
- Klantenservice? Het gebruik van AI-chatbots vraagt inzicht in wat de AI wel en niet kan.
Wat kun je doen om AI-geletterdheid te waarborgen in jouw organisatie?
De AI Act geeft ruimte om zelf te bepalen hoe je AI-geletterdheid organiseert. Effectieve maatregelen kunnen zijn:
- Niveautesten: Meet het kennisniveau van medewerkers om gerichte training te bieden.
- Rolgerichte workshops: Geef trainingen die focussen op de AI-tools die in specifieke functies worden gebruikt.
- Praktische simulaties: Laat medewerkers oefenen met realistische scenario’s waarin AI een rol speelt.
Direct toepasbare tips
- Begin met een AI-inventarisatie
- Download ons gratis template voor AI-mapping (neem contact op)
- Betrek alle teamleden die AI-tools gebruiken
- Prioriteer welke systemen het meeste risico vormen
- Start met basis-compliance
- Voeg standaard disclaimers toe aan AI-content (zie hierboven bij de voorbeelden welke teksten je kunt gebruiken)
- Implementeer basis logging van AI-gebruik
- Zorg voor menselijke controle op AI-output
- Train je (marketing-)team
- Deel deze richtlijnen met alle marketingmedewerkers
- Organiseer een workshop over verantwoord AI-gebruik
- Maak iemand verantwoordelijk voor AI-compliance.
Lees hier meer over de training AI Act & AI Geletterdheid voor Generatieve AI.
Wat is de planning?
De AI Act is op 1 augustus 2024 in werking getreden. De implementatie verloopt stapsgewijs:
- 2 februari 2025: Verboden AI-systemen moeten van de Europese markt zijn verwijderd.
- 2 augustus 2025: Regels voor AI-modellen voor algemene doeleinden, zoals ChatGPT, treden in werking.
- 2 augustus 2026: Toezicht op hoogrisico-AI-systemen en transparantieverplichtingen voor beperkt risico AI-systemen start.
- 2 augustus 2027: Volledige toepassing van de AI Act, inclusief toezicht op hoogrisico-AI in bestaande gereguleerde producten.
So. Volg een AI Training: AI in jouw organisatie
Wil jij meer leren over het gericht inzetten van AI binnen jouw organisatie? Neem contact op met So-MC, wij bieden AI trainingen aan op maat.
Eigenaar So-MC, Social Media Manager Cursus & App. Passie voor digitale marketing & concepten.
